Co warto wiedzieć o płynie hamulcowym
Płyn hamulcowy jest równie ważny dla satysfakcji z jazdy motocyklem jak olej silnikowy i paliwo – i co najmniej równie interesujący.
Uwaga: Filmy sa w jezyku niemieckim.
Wiedza podstawowa o płynie hamulcowym
Sprawne hamulce są nieodzownym warunkiem bezpieczeństwa jazdy na motocyklu. Wielu motocyklistów pamięta co prawda o swoich klockach hamulcowych, ale już często zapomina o tym, że to przede wszystkim płyn hamulcowy hydraulicznego układu hamulcowego wymaga regularnej wymiany. Dlaczego?
Płyn hamulcowy jest z reguły oparty na glikolu. Ta ciecz jest jednak higroskopijna, tzn. wraz z upływem czasu glikol wchłania wodę nawet w układzie zamkniętym. Na skutek tego spada temperatura wrzenia (jak powszechnie wiadomo woda paruje już w temperaturach przekraczających 100°C). Podczas hamowania tarcie klocka o tarczę hamulcową powoduje wytworzenie pewnej ilości ciepła, które rozprzestrzenia się na zacisk hamulcowy – wystarczy tutaj pomyśleć o hamowaniu awaryjnym bądź jeździe w dół w górach. Jeśli zawartość wody w płynie hamulcowym jest zbyt wysoka, to pod wpływem wysokiej temperatury może w nim dochodzić do powstawania pęcherzyków pary. Te pęcherzyki nie mogą już optymalnie transportować ciśnienia w układzie hydraulicznym – powoduje to „załamanie” punktu nacisku hamulca, tzn. pedał hamulca lub dźwignia ręczna ustępują pod naciskiem, hamowanie jest nieskuteczne, a punkt nacisku jest wyczuwalny dopiero po pewnym „napompowaniu” hamulca.
Uwaga: płyny hamulcowe są odpadami niebezpiecznymi i nie można ich wlewać do zbiorników na zużyty olej, nie mogą również przedostać się do gruntu ani ścieków. Dlatego niepotrzebny już płyn hamulcowy należy zwrócić u swojego dystrybutora, w jednym ze sklepów Louis lub w punkcie zbiórki odpadów niebezpiecznych! Ponieważ płyn hamulcowy powoduje również uszkodzenia niektórych tworzyw sztucznych, zużyty płyn hamulcowy najlepiej jest przelać do oryginalnego pojemnika. Otwarty pojemnik płynu hamulcowego należy zawsze przechowywać w zabezpieczony przed dostępem dzieci sposób z prawidłowo zamkniętą pokrywą w stałej temperaturze i w suchym miejscu.
Uwaga – wyjątek: tu można wlewać wyłącznie olej hydrauliczny
Dlatego kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego ma regularna wymiana glikolowego płynu hamulcowego zgodnie z zaleceniem producenta (co 1–2 lata). Jeśli nie wiadomo, jak długo płyn hamulcowy znajduje się w układzie, można to sprawdzić za pomocą testera.
Jeśli natomiast tester jest niedostępny, o wieku płynu można też wnioskować na podstawie jego zabarwienia: nowy glikolowy płyn hamulcowy ma barwę przezroczysto-żółtą i odznacza się tym ciemniejszym wyglądem, im jest starszy. Płyn, który jest nieprzezroczysty i ma brudno-brunatną barwę, warto wymienić. Ta sama zasada dotyczy również płynu hydraulicznego w sprzęgle hydraulicznym, które z reguły jest napełnione płynem hamulcowym DOT 4, choć może to również być specjalny olej hydrauliczny! W związku z tym należy sprawdzić informację na pokrywie zbiornika płynu.
Kluczowe znaczenie ma klasa DOT: różne płyny hamulcowe
DOT Klasa
Departament Transportu Stanów Zjednoczonych („American Department of Transportation” [DOT]) rozróżnia między niżej podanymi klasami jakości w przypadku płynów hamulcowych do pojazdów mechanicznych na bazie glikolu:
- DOT 3: temperatura wrzenia mokrego – ok. 140°C
- DOT 4: temperatura wrzenia mokrego – ok. 160°C
- DOT 5.1: temperatura wrzenia mokrego – ok. 180°C
- Racing Formula: jeszcze wyższa temperatura wrzenia mokrego (Różni producenci podają wartości liczbowe z nieznacznymi różnicami).
Płyn DOT 4 to zdecydowanie najbardziej rozpowszechniony w branży motoryzacyjnej, produkowany na bazie glikolu płyn hydrauliczny, natomiast niższej jakości płyn DOT 3 jest obecnie już stosowany tylko sporadycznie. Wcześniej wymienione płyny hamulcowe mogą być ze sobą mieszane, a więc jeśli planowana jest np. zamiana płynu DOT 4 na wyższej jakości płyn DOT 5.1 (nie DOT 5!). Wymiana płynu nie wiąże się z koniecznością płukania kompletnego systemu, choć dzięki temu można rzecz jasna uzyskać najlepszy efekt. Płyn DOT 3 można z reguły zastąpić płynem DOT 4, jedynie w przypadku niektórych oldtimerów zaleca się zachowanie ostrożności, gdyż płyny DOT 4 wykazują nieznacznie większą agresywność wobec elementów gumowych od płynów DOT 3 (w razie wątpliwości należy zapytać specjalistę w zakresie oldtimerów).
Wszystkie płyny hamulcowe na bazie glikolu są toksyczne i powodują uszkodzenia takich materiałów jak lakiery, tworzywa sztuczne i niektóre gatunki gumy. Mogą również prowadzić do uszkodzeń powierzchni metalowych. W związku z tym w trakcie pracy z płynem hamulcowym należy postępować ze szczególną ostrożnością oraz natychmiast wycierać i spłukiwać wodą skapujące krople bądź przelewający się płyn.
Oprócz podanych płynów hydraulicznych na bazie glikolu na rynku jest również dostępny płyn hamulcowy klasy DOT 5 (nie 5.1!). Ten płyn jest produkowany na bazie silikonu i jest wykorzystywany przede wszystkim w licznych pojazdach marek Harley-Davidson i Buell. Pod żadnym pozorem nie wolno mieszać tego płynu z wcześniej wymienionymi płynami (flokulacja, zatykanie układu).
Silikonowy płyn hamulcowy nie jest higroskopijny, w związku z czym może pozostawać w układzie przez dłuższy czas (w zależności od zaleceń producenta pojazdu). Przestawienie układu hamulcowego z płynu DOT 3 lub DOT 4 na płyn DOT 5 byłoby możliwe wyłącznie po wewnętrznym czyszczeniu kompletnego układu hydraulicznego, prócz tego wymagana byłaby zgoda producenta pojazdu lub producenta hamulców.
Uwaga: co prawda płyn hamulcowy na bazie silikonu nie powoduje uszkodzeń materiałów, ale jest za to skrajnie toksyczny. Po zakończeniu prac z płynem hamulcowym należy zawsze myć ręce i zwracać uwagę na to, aby płyn nie dostał się w niepowołane ręce.
Odczyt informacji na pokrywie o zalecanym płynie hamulcowym
Z reguły na oryginalnej pokrywie zbiornika płynu hamulcowego znajduje się informacja o zalecanym przez producenta płynie. W razie jej braku należy zajrzeć do instrukcji serwisowej lub skierować zapytanie do autoryzowanego dystrybutora.
Nasza rekomendacja
Centrum Techniczne Luis
Jeśli masz pytanie techniczne dotyczące swojego motocykla, skontaktuj się z naszym Centrum Technicznym. Ma ono doświadczenie, odpowiednie źródła i zna mnóstwo adresów.
Pamiętaj!
Porady dla majsterkowiczów to ogólne praktyki, które mogą nie być odpowiednie dla wszystkich pojazdów lub poszczególnych elementów. Panujące u Ciebie warunki w niektórych przypadkach mogą być zgoła inne, dlatego nie możemy całkowicie zagwarantować adekwatności informacji podanych w poradach dla majsterkowiczów.
Dziękujemy za wyrozumiałość.