Wymiana płynu hamulcowego w motocyklu 

Nic nie widzisz przez okienko zbiornika płynu hamulcowego? Widzisz jego zawartość w czarnych barwach? W takim razie nadeszła pora na zastąpienie tej starej zupy świeżym, przezroczystym i jasnożółtym płynem hamulcowym. Możesz dociągnąć dźwignę hamulca ręcznego aż do manetki gazu? Zastanawiasz się nad tym, co to takiego „punkt nacisku”? Wtedy też musisz jak najszybciej zająć się układem hydraulicznym swojego hamulca, gdyż może w nim znajdować się powietrze, którego tam być nie powinno. Pamiętaj: kto chce hamować w sposób niezagrażający bezpieczeństwu ruchu drogowego, musi dbać o regularną konserwacją hamulca. A jak to zrobić, pokazujemy w tym miejscu.

Jak napisaliśmy w naszej poradzie „zrób to sam” Wiedza podstawowa o płynie hamulcowym od strony 20, z upływem czasu płyn hydrauliczny podlega starzeniu. Wchłania wodę i powietrze również w zamkniętym układzie niezależnie od przebiegu samego pojazdu. W konsekwencji punkt nacisku hamulca staje się mało precyzyjny lub układ hydrauliczny nie wytrzymuje już pod wpływem obciążenia termicznego powodowanego hamowaniem w sytuacji zagrożenia. Dlatego nieodzowne jest wymienianie płynu hamulcowego w zalecanych przez producenta przedziałach konserwacji oraz jednoczesne odpowietrzanie układu hamulcowego.

Zawsze zwracaj uwagę na to, aby toksyczny, zawierający glikol płyn hamulcowy DOT 3, DOT 4 lub DOT 5.1 nie dostał się na lakierowane elementy pojazdu ani na Twoją skórę. Płyn jest niebezpieczny dla lakierów, powierzchni oraz skóry! W razie potrzeby musisz jak najszybciej i dokładnie przemyć je dużą ilością wody. Silikonowy płyn hamulcowy DOT 5 także jest toksyczny i pozostawia trudną do usunięcia warstwę smaru. Dlatego należy zawsze trzymać go z dala od tarcz i klocków hamulcowych.

• Ilustr. 1a - przezroczysty wąż z pustym zbiornikiem
• Ilustr. 1b - Krwawienie z hamulca z zaworem zwrotnym
• Ilustr. 1c - Pompa próżniowa
• Ilustr. 1d - Stahlbus śruba odpowietrzająca hamulców do hamulców z szyną stalową z zaworem zwrotnym

Usuwanie starego płynu hamulcowego i jednoczesne odpowietrzanie układu hamulcowego można przeprowadzić na dwa różne sposoby, mianowicie poprzez wypompowanie płynu do naczynia do zlewania oleju za pomocą dźwigni/pedału hamulca lub poprzez jego odciąganie za pomocą pompy próżniowej (patrz ilustr. 1c). 

W trakcie wypompowywania wypychasz płyn hamulcowy za pośrednictwem przezroczystego węża do pustego naczynia (patrz ilustr. 1a). Przed rozpoczęciem wlej do tego naczynia trochę nowego płynu hamulcowego (ok. 2 cm), aby powietrze nie mogło zostać przypadkowo zassane przez wąż z powrotem do układu hamulcowego. Zwracaj uwagę na stabilne ustawienie naczynia – końcówka węża musi cały czas pozostawać zanurzona w płynie. Bezpieczniejszym i prostszym rozwiązaniem jest skorzystanie z przyrządu do odpowietrzania hamulców z zaworem zwrotnym (patrz ilustr. 1b), który niezawodnie zapobiega wstecznemu przepływowi powietrza.

Bardzo dobrą alternatywą jest również założenie śruby odpowietrzającej hamulca Stahlbus z zaworem zwrotnym (patrz ilustr. 1d), która jest zakładana zamiast oryginalnej śruby odpowietrzającej. Ta śruba pozostanie na stałe w pojeździe i niezmiernie ułatwia każdą późniejszą konserwację hamulców.

W trakcie odpowietrzania nie możesz stracić z oczu poziomu w zbiorniku zapasowym na osprzęcie: nie pozwól, aby zbiornik został całkowicie opróżniony, ponieważ w przeciwnym razie do układu znów dostanie się powietrze i trzeba będzie rozpocząć pracę od nowa. Zawsze w porę dolewaj świeżego płynu!

Korzystanie z pompy próżniowej może błyskawicznie prowadzić do całkowitego opróżnienia zbiornika, zwłaszcza w przypadku zbiorników zapasowych i zacisków hamulcowych o małej objętości, które są typowe dla maszyn crossowych i skuterów. W ich przypadku najlepszą metodą odpowietrzania jest pompowanie dźwignią/pedałem hamulca. Z kolei pompa próżniowa znacznie ułatwia pracę w przypadku długich przewodów hamulcowych i dużej objętości płynu w zbiorniku zapasowym oraz zacisku hamulcowym.

W pierwszej kolejności należy bezpiecznie podnieść pojazd. Musi być ustawiony w taki sposób, aby jeszcze zamknięty zbiornik płynu hamulcowego znajdował się mniej więcej poziomo. Najlepiej użyć do tego podnośnika motocyklowego przeznaczonego do danego modelu pojazdu. Porady dotyczące podnoszenia znajdują się w naszej poradzie „zrób to sam” Wiedza podstawowa o podnośnikach.

Teraz przykryj wszystkie lakierowane elementy motocykla odpowiednią folią lub podobnym materiałem, aby rozpryski płynu hamulcowego nie mogły narobić żadnych szkód. Lepiej być przesadnie skrupulatnym, gdyż bardzo niewielu osobom udaje się wykonać te prace choćby bez małych plam. A to fatalnie wpływa na wygląd. Dla pewności przygotuj na wszelki wypadek wiadro z czystą wodą.

Odpowietrzanie wykonuje się w pierwszej kolejności na tej śrubie odpowietrzającej układu hamulcowego, która znajduje się najdalej od zbiornika płynu hamulcowego. W tym celu załóż odpowiedni klucz oczkowy na śrubę odpowietrzającą zacisku hamulcowego, po czym załóż wąż przyrządu do odpowietrzania hamulców lub do zbiornika. Zwracaj uwagę na to, aby wąż był prawidłowo zamocowany na śrubie odpowietrzającej i nie mógł się samoczynnie ześlizgnąć. W przypadku starszych węży w zapewnieniu prawidłowego zamocowania pomaga obcięcie małego fragmentu za pomocą obcinaczek bocznych. Niedokładnie zamocowany na śrubie odpowietrzającej wąż lub nieznacznie poluzowana w gwincie śruba odpowietrzająca mogą prowadzić do powstawania w wężu cienkiego sznurka pęcherzyków powietrza. Jeżeli nie chcesz ryzykować, możesz zamocować wąż np. za pomocą zacisku lub opaski zaciskowej.

Ostrożnie wykręć śruby pokrywy zbiornika płynu hamulcowego. W razie połączeń śrubowych ze śrubami z gniazdem krzyżowym zwracaj uwagę na to, aby korzystać z dobrze dopasowanego wkrętaka, ponieważ takie małe gniazda krzyżowe łatwo się wyrabiają. Lekkie uderzenie młotkiem we wkrętak może pomóc w odkręceniu zablokowanych śrub. Ostrożnie otwórz pokrywę zbiornika płynu hamulcowego i odłóż ją razem z gumową wkładką w czystym miejscu.

Teraz ostrożnie otwórz śrubę odpowietrzającą, obracając klucz oczkowy o pół obrotu. Tutaj też należy stosować dobrze dopasowany klucz, ponieważ śruba jest zwykle bardzo mocno zamocowana, jeśli nie była długo otwierana.

Za pomocą dźwigni hamulca lub pedału hamulca wypompowujesz stary płyn hamulcowy z układu. Ale wykonuj tę czynność bardzo ostrożnie, ponieważ niektóre cylinderki hamulcowe wykazują skłonność do tego, by po naciśnięciu dźwigni/pedału z otworu odpowietrzającego w zbiorniku płynu hamulcowego „strzelać” płynem i spryskiwać nim lakierowane elementy pojazdu. Zawsze zwracaj uwagę na to, aby nie dopuszczać do całkowitego opróżnienia zbiornika płynu hamulcowego!

Cały czas dolewaj nowego płynu hamulcowego do zbiornika płynu hamulcowego, jeśli tylko poziom wyraźnie opadnie – jak już opisano wcześniej: do układu nie może dostać się powietrze!

Jeżeli płyn nie chce prawidłowo spływać, możesz skorzystać z drobnej sztuczki: po każdym pompowaniu zakręcasz na powrót śrubę odpowietrzającą, potem puszczasz dźwignię lub pedał, a następnie otwierasz śrubę i pompujesz ponownie. Ten sposób postępowania jest bardziej pracochłonny, ale się sprawdza, a pęcherzyki powietrza są konsekwentnie usuwane z układu. Dzięki przyrządowi do odpowietrzania hamulców z zaworem zwrotnym lub śrubie Stahlbus możesz zaoszczędzić sobie tej pracy, gdyż zawór zwrotny uniemożliwia wsteczny przepływ płynu lub powietrza.

Obserwując uważnie poziom płynu w zbiorniku płynu hamulcowego, kontynuujesz pompowanie tak długo, aż przez przezroczysty wąż popłynie wyłącznie nowy, czysty i pozbawiony pęcherzyków płyn.

Pociągnij dźwignię/pedał ostatni raz, mocno ją/go przytrzymaj i zamknij śrubę odpowietrzającą.

W zależności od układu odpowietrzasz w opisany powyżej sposób przy kolejnej śrubie odpowietrzającej układu hamulcowego / w przypadku hamulca dwutarczowego na drugim zacisku hamulcowym układu.

Jeżeli odpowietrzanie zostało wykonane przy wszystkich śrubach odpowietrzających układu hamulcowego, napełniasz ustawiony poziomo zbiornik płynu hamulcowego do oznaczenia poziomu maksymalnego. Potem zamykasz go za pomoczą wyczyszczonej, wysuszonej (!) wkładki gumowej i pokrywy.

Jeśli klocki hamulcowe są już trochę zużyte, nie należy napełniać zbiornika aż po samo oznaczenie poziomu maksymalnego, ponieważ w przeciwnym razie po wymianie klocków w układzie znajdowałoby się za dużo płynu hamulcowego. Przykład: jeśli klocki są zużyte w 50%, zbiornik jest napełniany do połowy pomiędzy oznaczeniami poziomu minimalnego i maksymalnego.  

Teraz dokręć zwykle bardzo miękkie śruby z gniazdem krzyżowym za pomocą dokładnie pasującego wkrętaka i z dużym wyczuciem. Nie dokręcaj śrub zbyt mocno, gdyż w przeciwnym razie będziesz mieć kłopot podczas kolejnej wymiany płynu. Jeszcze raz dokładnie skontroluj pojazd pod kątem rozprysków płynu hamulcowego; w razie ich obecności musisz je dokładnie spłukać, zanim powstaną uszkodzenia lakieru.

Następnie poprzez kilkukrotne uruchomienie dźwigni/pedału hamulca wytwarzasz ciśnienie w układzie hamulcowym. Sprawdź, czy zaraz po krótkim skoku jałowym możesz za każdym razem wyczuć stały punkt nacisku na dźwigni lub pedale – przykładowo na kierownicy nie może być możliwe ociągnięcie dźwigni hamulca z mało precyzyjnym oporem aż do manetki gazu. Zgodnie z wcześniejszym opisem niewystarczający, miękki punkt nacisku może być powodowany przez znajdujące się w dalszym ciągu w układzie powietrze (wtedy trzeba powtórzyć odpowietrzanie), ale może również być powodowany przez nieszczelność zacisku hamulcowego lub zużycie tłoczka w pompie ręcznej.

Postępuj tak jak opisano w przypadku metody 1, krok 01 do 05, po czym kontynuuj w sposób opisany poniżej:

Za pomocą pompy próżniowej odciągasz stary płyn hamulcowy i ewentualne powietrze ze zbiornika.  

• Należy w porę dolewać nowego płynu przed całkowitym opróżnieniem zbiornika zapasowego (patrz metoda 1, krok 6, ilustr. 2).
• Dlatego cały czas obserwuj poziom płynu!
• Pracuj z pompą próżniową tak długo, aż w przezroczystym wężu popłynie wyłącznie nowy, czysty płyn bez pęcherzyków powietrza (patrz metoda 1, krok 7, ilustr. 1).

Podczas ostatniego suwu pompy próżniowej zamykasz śrubę odpowietrzającą na zacisku hamulcowym (patrz metoda 1, krok 7, ilustr. 2). W zależności od układu odpowietrzasz w opisany powyżej sposób na kolejnej śrubie odpowietrzającej układu hamulcowego / w przypadku hamulca dwutarczowego na drugim zacisku hamulcowym układu.

Teraz postępuj dalej jak opisano w metodzie 1 od kroku 8, po czym zakończ swoją pracę i następnie skontroluj punkt nacisku oraz czystość swojego motocykla.

Zanim włączysz się na motocyklu do ruchu drogowego, sprawdź raz jeszcze dokładnie działanie i skuteczność układu hamulcowego.